"Er zit zoveel kracht in eenvoudige tekeningen"
Birgit Smit is visual storyteller, ze geeft (complexe) verhalen visueel weer. Bijvoorbeeld in een praatplaat, uitleganimatie of zakelijk prentenboek. Daarnaast geeft ze trainingen functioneel tekenen en maakt ze live visuele verslagen. In 2018 volgde ik bij haar een workshop Flipover tekenen. Ik was onder de indruk van de manier waarop ze het aanpakte, heel laagdrempelig. “Je hoeft niet te kunnen tekenen, het is een kwestie van doen,” vertelt ze. En dat heb ik zelf ook ervaren. “Het gaat om het overbrengen van de boodschap en niet om een ‘mooi’ plaatje.”
Zo’n negen jaar geleden stond Birgit op een keerpunt: het bedrijf waar ze werkte ging failliet, ze was toen met zwangerschapsverlof. Ze had diverse banen in de content, communicatie en consultancy gehad. “Ik vroeg me af ‘ga ik door met hetzelfde, of ga ik iets anders doen? Maar wat dan?’ Een kennis raadde me een workshop ‘visual harvesting’ aan: ‘echt iets voor jou’. Onder lichte dwang ging ik erheen. Het was echt een eyeopener voor mij! Dat beeld zo kon worden toegepast, zo functioneel, met zoveel toegevoegde waarde! Was dit echt?! Ik kreeg er zoveel energie van en dacht ‘hier moet ik iets mee’! Ik heb er niet over geaarzeld er mijn eigen bedrijf van te maken, want hier geloofde ik 100% in.” Van dit verhaal heeft Birgit zelf een video gemaakt, erg leuk om te bekijken! “Het heeft goed uitgepakt, want ik heb me geen moment verveeld en maak er nog steeds stappen in.”
80% Luisteren
Beeld kan woorden kracht bij zetten. “80% van mijn werk bestaat uit luisteren. Als buitenstaander kan ik een complex verhaal vrij goed en snel doorzien en de structuur erin ontdekken. Uit een grote berg informatie zie ik ‘bergjes’. En ik zie welk bergje hoger is en welke link er tussen de bergjes ligt.” Als ze live een verslag tekent, is ze in een soort ‘hyperfocus’. “Ik ben dan zo geconcentreerd en moet snel keuzes maken. Ik vind het mooi als ik iets duidelijk en toegankelijk heb weer gegeven en terugkrijg ‘o nu snap ik het eindelijk’. Een visueel verslag werkt inspirerend en uitnodigend.”
Jong vak
Voor haar vak zijn meerdere termen in zwang. “’Graphic recording’, een term uit het buitenland is het hier niet geworden. Visual storytelling, zakelijk tekenen, functioneel tekenen of visuele verslaglegging, zijn termen die bijvoorbeeld gebruikt worden. Het vak is in ontwikkeling en sinds een jaar of vijf heeft het echt een vlucht genomen.” Haar vak is dus nog relatief jong. Negen jaar geleden waren mensen heel verbaasd als ze haar aan het werk zagen: ‘wat is zij aan het doen?’. “Nu is het al meer gewoon, sommige werkgevers vinden het zelfs een voorwaarde dat hun medewerkers getraind worden in visueel werken.
Beter onthouden
“Mensen worden overladen met informatie, dan is het makkelijker maken door middel van visueel werken wel zo prettig. Mensen zijn beelddenkers. Als ik het over een appel heb, zie je die appel voor je. Je herinnert je dingen in beelden. Als je een route onthoudt, onthoud je bepaalde herkenningspunten. Met beeld spreek je meerdere zintuigen aan. Als je iets leest, blijft er iets van hangen. Als je iets leest én hoort, blijft het langer hangen. Maar als je iets leest, hoort én ziet, dan wordt het verankerd in je brein en blijft het nog beter en langer hangen.”
Inhoudelijk beeld
Bij teksten worden soms ook illustraties of foto’s geplaatst. “Dat is heel iets anders. Er komen allerlei gedachtes, meningen en details die er niet toe doen om de hoek kijken. Die leiden alleen maar af. Terwijl je juist zoveel mogelijk ruis wilt wegnemen die afleidt van de kern.” Met het beeld dat Birgit tekent, drukt ze inhoud uit. Haar tekeningen zijn ‘eenvoudig’, zonder overbodige details. “Details leiden af en kosten tijd. Het gaat er vooral om heldere keuzes te maken.” Birgit bereidt zich goed voor en verdiept zich in het doel en voor wie iets gemaakt wordt. “Je hebt kaders nodig, want de mogelijkheden zijn eindeloos. Ook stel ik ‘gemene’ vragen. Ik ‘dwing’ de klant tot nadenken. Daar wordt het uiteindelijk alleen maar beter van.”
Zakelijk prentenboek
In coronatijd was er ‘live’ niets mogelijk. Birgit heeft veel video’s gemaakt. “Er was wel veel behoefte aan het effectief informeren van medewerkers die op afstand zaten.” In oktober geeft ze weer haar eerste training. “Daar kijk ik naar uit!” Een nieuw product waar ze mee bezig is, is het ‘zakelijk prentenboek’/visual storybook. “Dat is in aanvulling op de video’s die ik maak. Fijn als je het verhaal ook in handen kan houden. Maak het ze makkelijk, zodat ze de boodschap eerder en beter in zich opnemen. Door een prentenboek schep je een wereld waaraan ze deelnemen en ‘plant’ je wat je wilt vertellen in hun hoofd. Dat is de kracht van beeld. Iedereen ziet hetzelfde voor zich.” Inspiratie voor het zakelijk prentenboek deed Birgit op door het boek ‘Together is better’ van Simon Sinek. “Dat vind ik erg mooi gedaan, het blijft je bij.”
Vorm en structuur
Het leukste aan haar werk vindt ze het ontdekken van vorm en structuur in een verhaal. “Eerst is het een puzzel, een brij. Alles ligt op één hoop. Ik zie daar steeds meer vorm en structuur in. Dat vind ik het allerleukst. Om dingen helder te maken. Waardoor er meer begrip ontstaat.” Zijn er ook situaties waarin je geen beeld zou adviseren? “Nee, eigenlijk niet. Ook bij iets dat emotioneel beladen is, kun je beeld heel goed inzetten. Je kunt er een sfeer bij geven, zodat het kan ‘landen’.”
Beter begrip
Haar droom is dat haar werk uiteindelijk overbodig is. “Uiteindelijk gaat het erom dat mensen elkaar beter begrijpen. Kinderen op de basisschool zouden al op deze manier moeten leren tekenen. Het is eigenlijk een taal leren, net als Frans. Een beeldtaal. Het is een andere manier om dingen te begrijpen. Je leert nu wel om een tekst oppervlakkig te scannen, maar minder om er een structuur in te ontdekken. Tekenen op de basisschool gaat er al vanaf groep 3 vanaf en daarna leer je door middel van de feedback die je krijgt dat je tekening ‘mooi’ moet zijn.” Birgit heeft ook een workshop ‘handig tekenen’ op de basisschool van haar kinderen gegeven. “Zo leuk om te zien, hoe makkelijk ze dit omarmen en erin meegaan.”
Tijdens het interview met Birgit, dacht ik ‘ik kan nu niet met alleen tekst aankomen bij haar’. Dus ik heb mijn stiften en input die ze destijds gaf er weer bij gepakt en geprobeerd het interview in beelden weer te geven. Dit is het resultaat: